Spirited Away - Có đơn thuần là "phim hoạt hình"

Những tín đồ điện ảnh thế giới hẳn đã không còn xa lạ gì với "Spirited Away" (hay còn được gọi dưới một cái tên khác là "Vùng đất linh hồn"), một bộ phim vô cùng nổi tiếng của đạo diễn Miyazaki Hayao, ra mắt lần đầu vào năm 2001.

“Spirited Away” đã thu về hàng trăm tỷ yên lợi nhuận, đạt tới hàng chục giải thưởng danh giá như "Giải Oscar cho Phim hoạt hình xuất sắc nhất", "Giải Viện Hàn lâm Nhật Bản cho phim xuất sắc nhất", “Annie Award for Music in a Feature Production”...

Trên hệ thống tổng hợp kết quả đánh giá Rotten Tomatoes, bộ phim nhận được 97% lượng đồng thuận và đạt 8,6 điểm IMDB. Tác phẩm cũng đứng hạng 10 trong “100 phim điện ảnh hay nhất của điện ảnh thế giới” (The 100 Best Films of World Cinema) của tạp chí Empire 2010.

Nhưng mặc cho mọi cố gắng của khán giả suốt bao nhiêu năm kể từ ngày "Spirited Away" được phát hành, ta vẫn không thể nói được chính xác thông điệp mà bộ anime này muốn truyền tải. Vậy chính xác thì chuyện gì đã xảy ra trong "Vùng đất linh hồn"?

"Spirited Away" mở đầu bằng khung cảnh cô bé Chihiro cùng cha mẹ đang chuyển tới căn nhà mới ở một vùng nông thôn Nhật Bản. Mọi tình tiết trong phim đã không xảy ra nếu bố của Chihiro không vô tình rẽ vào một con đường lạ. Bất chấp mọi nỗ lực khuyên ngăn của Chihiro, bố mẹ cô bé vẫn quyết định dừng xe tiến vào đường hầm dẫn tới một vùng đất kỳ lạ. Trước khi kịp nhận ra đây là thế giới linh hồn, bố mẹ Chihiro đã bị phù thủy biến thành heo, cùng với đó là thủy triều dâng cao khiến Chihiro không thể rời khỏi nơi này, và việc đó đang dần dần khiến cơ thể cô bé biến mất. Đúng lúc ấy, một chàng trai trẻ tên Haku đã ngỏ lời giúp đỡ, hứa rằng sẽ giải cứu bố mẹ cô và giải thoát họ khỏi thế giới linh hồn.

Xuyên suốt bộ phim, người xem sẽ tự đặt ra những câu hỏi về tính hàm ý trong từng khung cảnh: Tại sao bố mẹ Chihiro hoàn toàn bỏ qua mọi nỗ lực can ngăn của con gái mà ăn những món ăn “vô cùng đáng nghi” tại đây? Tại sao Yubaba ăn mặc kiểu cách Tây Phương trong khi các nhân viên đều mặc trang phục truyền thống Nhật Bản? Tại sao đoàn tàu lại có đường ray nằm dưới nước? Liệu Haku có đáng tin?...vv

Có người theo dõi bộ phim đã cho rằng, câu chuyện của cô bé Chihiro là quá trình trưởng thành của một con người trong cuộc sống khi trải qua các môi trường hay nền văn hóa khác biệt. Có người thì nêu ý kiến rằng “Spirited Away” đang nói về con đường phát triển nhận thức tâm linh, tự do thoát khỏi ảo tưởng về cái tôi (sự thức tỉnh). Lại có người khẳng định rằng bộ phim đang nói về việc bản sắc văn hóa truyền thống Nhật Bản đang bị quá trình toàn cầu hóa hay lối sống tiêu thụ làm lu mờ, và những nét đặc sắc đó đang rất cần được nhớ lại, khôi phục lại trước khi nước Nhật trở thành nô lệ của bước chạy thời đại. Thậm chí, đã từng gây ra một làn sóng phẫn nộ, khi có người còn nhìn nhận bộ phim hoạt hình này ám chỉ nền công nghiệp tình dục ở xứ Phù Tang.

Thông thường, khán giả sẽ rất dễ dàng (hoặc sau cùng thì chắc chắn), sẽ lý giải được thông điệp, ý nghĩa mà một bộ phim nào đó muốn truyền đạt. Nhưng ở “Vùng đất linh hồn”, ta lại không thể tìm ra những bài học sâu xa đó, tất cả mọi suy đoán đều chỉ là giả thuyết.

Sau cùng thì, “Spirited Away” là một bộ phim rất đáng để thưởng thức. Ban đầu ta có thể sẽ không hứng thú với bộ phim, nhưng tới khi nhận ra, ta đã đắm chìm trong “Vùng đất linh hồn” từ lúc nào mất rồi.

Tác giả: Yuki Crosszeria

* Bài viết được tham khảo từ THĐP & Spiderum